Цаг үеийн үйл явдлууд ба ЗААВАЛ БОДОХ АСУУДЛУУД

За бас л цаг завтайсан бол аль хэдийн бичээд тавьчихаар хугацаа өнгөрлөө. Болдогсон бол хүн болгонд хүргүүштэй зүйл болохоор бичихгүй хаячихаж бас чадахгүй юм. Энэ бүгдийг хурдан бич гээд дотроос хэн нэгэх шаардаж, би ажлаа амжуулах гэж мунгинасаар таарах юм. Сүүлийн үед надтай тохиосон үйл явдал болоод түүнээс урган гарсан заавал бодож санахаар зогсохгүй энэ цаг үеийн бидний заавал хийх үйл юм.

Санаандгүй явдал буюу Хамбын сургааль

Цагаан сарын дөнгөж дараахан нэг өдөр ажил тарах үед албаны ахлах маань хамба ламыг дагуулсаар орж ирэв. Манай өрөөнд нилээд олон хүн суудаг бөгөөд ихэнх нь залуучууд учир хамбатантай золгуулж, Чой хамбаар бидэнд ганц нэг сургааль хэлүүлэхийг хүсч гуйсан бололтой. Манайхан бүгд золгон дор бүрнээ л билигшээж байгаа нь илт. Хамба гуай ч энгийн сайхан хүн юм. Яриа хөөрөө ч энгийн бөгөөд сургамжтай, утгатай. Хэдийгээр бага хугацаанд уулзсан ч хэлж ярисан сургаалиас нь дараах зүйл арилшгүй үлдэв. Учир нь энэ бол буурлуудын сургадаг, Дээдсийн хэлдэг ярьдаг, миний бодож явдаг тэр л асуудал байсан учир тод үлдсэн байх. Харамсалтай хүн болгон нухацтайгаар бодохгүй сонсоод өнгөрч байх шиг, мөн маш олон хүмүүс энэ талаар бодох ч үгүй, мэдэх ч үгүй байгааг олон олон үйл явдлууд гэрчилж байгаа тул заавал хүргэх шаардлага байна.

ЗҮРХ, ТАРХИ ХОЁРЫГ ЗЭРЭГ ХӨГЖҮҮЛЭХ ХЭРЭГТЭЙ. Хамба лам гадаад дотоодгүй олон газраар явж, олон хүнтэй уулзаж учирсаны эцэст энэ дүгнэлтэд хүрсэн гэнэ. Зүрхээ хөгжүүлэлгүй зөвхөн тархины хөгжил хөөж олон олон дээд сургууль төгсөж, олон бичиг өвөртөлж, барууны мундаг гэж шагшигдах мэдлэгээр тархи өвч цэнэглэсэн олон хүмүүс өөрийн гэх үнэт зүйлгүй болж, зөвхөн нүдэнд үзэгдэн гарт баригдах баялаг, эрх мэдлийг шүтэх ямар үр дүнд хүрч байгаа талаар ярив. Энэ ҮНЭНийг бид амьдралаараа туулж байна. Үүнийг буурлууд сургадаг. Буурлуудын сургаалийн гол цөм гэж болох сургааль нь  Монголын шашны тэргүүний амнаас гарсанд би ихэд олзуурхан битүүхэн баярлаж суув.

Буурлуудын ГЭГЭЭРЛИЙН тухай энэ сургааль байнга бодогдох бөгөөд зүрхээ хөгжүүлнэ гэдэг бол хайрлаж сурахын нэр, аливаад чин сэтгэлээс хандахын нэр, тархиа хөгжүүлнэ гэдэг нь оюунаа тэлж, мэдлэг олохын нэр гэж ойлгодог юм. Хайрлаж сурна гэдэг бол амархан мэт санагдавч хэцүү. ХАЙР хэзээ ч хариу нэхдэггүй, ХАЙР хэзээ ч ашиг сонирхол байдаггүй. Би өдийг хүртэл миний амьдралд гарч ирсэн 2 өөр шийдэл бүхий асуудалтай тулгарч ирсэн. Энэ бүртээ алийг нь сонгохоо мэдэхгүй эргэлзэх үедээ тооцолол буюу үр дүнг харсан тархины шийдвэрээ юу? яагаад гэдгээ тодорхой хэлж чадахгүй, эх сурвалж нь тодорхойгүй зүрх сэтгэлийн шийдвэрээ дагах уу? гэж бодож ихэнх тохиолдолд зүрх сэтгэлээ дагадаг байсан нь намайг алдаанд хүргээгүй гэж боддог. Үүнээсээ улбаалан зүрхэнд бидний өвөг дээдэс уг удмын, эсвэл өмнөх амьдралын мэдээлэл байдаг юм болов уу гэж одоо ч хүртэл аль нь хэн бэ? гэж бодсоор л яваа.

Нөгөө талаас зүрхний хөгжил гэдэг бол СЭТГЭЛ. Хичнээн мундаг боловсрол, чадвартай байгаад сэтгэлгүй хүн гэдэг бол хэцүү. Ийм хүнд ямар ч ажил даалгаад өөрт л ашиггүй бол олигтой юм хийнээ гонж. Ийм хүмүүс өөрт унацтай, ашигтай зүйлдээ л хөдлөнө. Харин тэр ашиг нь бусдад ямар их гарз, хохирол авчрах нь хамаагүй.

Гэтэл язгуур угсаа, уг удам, үүсэл гарлаа мартаж зөвхөн хувиа хичээх өөдгүй зангаа ХАЙР хэмээн эндүүрсэн тархины хөгжлийг шүтэгчид өнөөдөр юу хийж байгааг бүгд мэдэх биз. Тиймээс эцэг эхчүүд минь анхаарч үзнэ үү! Үр хүүхдээ өсгөн хүмүүжүүлэхдээ зүрхний хөгжлийг нь бүү мартаарай. Тэд бол эцэг эх болсон бидний тольны тусгал л гэсэн үг. Хүүхдээ ажигла, хүүхдээ сонс, хүүхэдтэйгээ ярилц, хайрла, халамжил. Хамгийн үнэтэй ҮНЭТ ЗҮЙЛ юу болохыг хэлж сануулж бай. Тэд биднийг л харж суралцдаг.

 ОЛОН ТӨРЛИЙН САВ. Олон хүн нэг дор цуглуулаад нэг зүйлийг хэлэхэд бүгд өөр өөрөөр хүлээж авч ойлгож, өөр өөр зүйл хийсэн байдаг. Энэ бол тэр хүний САВТАЙ холбоотой гэнэ. Энэ  бас яах аргагүй үнэн бөгөөд бидний өвөг дээдсүүдийн сургаалийг агуулсан ХАТНЫ СУДАР буюу Алтан дээд үнэний аялгуунд ч бий.

Өнөөдөр манайд солонгос, барууны, хийрхүү, үндэсний гээд олон төрлийн САВ байна та нар залуу хүмүүс байна үр хүүхдээ битгий солонгос драмын сав болгоорой гэж захив. Манайхаар бол “хүн болох багаасаа, хүлэг болох унаганаасаа” гэдэг өвгөдийн маань сургааль. Намайг жаахан байхад энэ үгийг мэдэхгүй хүүхэд байдаггүй байлаа. Гэтэл одоо мэддэг том хүн байдаггүй юм байхдаа гэж гайхмаар болж. Болох болохгүйн зааг хязгаарыг сургаж, өөрөө өөрийгөө олоход нь туслахгүй л бол үүнтэй холбоотойгоор амьдралд хөл алдах болно. Харамсалтай нь ажиглаж байхад одоогийн эцэг эхчүүд байг, боль, болохгүй гэж хүүхдүүддээ тэр бүр хэлэхээ байсан юм уу. Хүний юм авах гээд өгөхгүй болохоор эзнийг нь цохиж авч байгаа хүүхдээ харсан ч хараагүй юм шиг суух юм. Ингээд ургуулаад бодох, дүгнэх чадвар та бүхэнд бий тул нуршилгүй үлдээе. Харин энэ асуудал яригдахаар л хүмүүс “бид хүүхдээ тэгж зөв хүмүүжүүлээд ямар ч хэрэг байхгүй. Бусад хүмүүс нь тэгэхгүй юм чинь манай хүүхэд л хохироно. Адилхан л байх хэрэгтэй” гэсэн хандлага маш олон хүнээс сонссод гайхав. Дор бүртээ энэ тухай бодоод, сэтгэл тавиад хүүхдээ ЗӨВ ХҮН болгоход анхаарвал болох бишүү. Тэгэхгүй одоо цаг ийм болсон гээд бусдыг дууриагаад хувиа хичээгч, аальгүй, эдэнд шунагч, худлаа яригч, хумслагч, зальжин, өөрийгөө аврахын тулд бусдыг түлхэгч болгох бололтой янз нь.

Өөрөөр хэлбэл, одоо үе ийм болсон, цаг үетэйгээ хөл нийлүүлэн алхаж байна гээд нүдэн балай, чихэн дүлий, урсгалаараа яваад байвал та болон таны хүүхэд бусдыг дууриагч, хуулбар болно гэсэн үг. Өөрийн гэсэн тогтсон үзэл бодолгүй, бодит зүйлд өөрийн чадвараар үнэлэлт дүгнэлт өгөх чадваргүй бусдын амыг харагч, үгүй бол буруу гэдгийг мэдсээр байж элдэв үгээс эмээгч дайчин биш хүмүүс ийм байдаг. Харамсалтай нь эдгээр хүмүүс олонхи болоод байна. Тэд тэнэг харагдахаас айдаг, эмээдэг.Үүнийхээ оронд эцэг эх бүр, ирээдүй хойчийн залуус бүр, ахмад настангууд, өвөө эмээ нар минь ЗӨВ ХҮН бий болгохын тулд таны нэг үйлдэл, нэг үг, өөрийн тань аливаад хандаж байгаа хандлага, хойчийн үрсэд чинь эрдэм болно гэдгийг бодон жаахан л сэтгэл гаргаач гэж гуйх гэсэн юм. Гэгээрэл, боловсрол гэдгийг хүршгүй хол, алсын зүйл мэт бүү сэтгээч. Энэ бүхэн энгийн, энэ бүх амьдрах ухаан, хүн байхын л утга учир гэдгийг ойлгооч. Өнөөдөр нэг өмссөн, нөмөрсөн, барьсан, унасан, идсэн ууснаараа бусдын дээр гарах гэж бүү улайр, бусдаас доош орлоо гэж бүү бухимд. ЖАМ ЁСНЫ ҮНЭНийг таньж мэдэхэд л бүх зүйл энгийн байх болно.

ҮЙЛИЙН ҮР. Энэ мөн л буурлуудын сургааль байгаа биз. Энэ шашины тэргүүн өөрийн насан туршдаа судалсан, олж мэдсэнээр буурлуудын сургаалийг батлаад байгаа нь сайхан. Сайн, муу алив бүхэн үр дагавартай. Эргээд ирэх хариутай, хаягтай. Бидний тавилан бол өмнө бидний үйлдсэн болоод, өвөг дээдсийн минь үйлдсэн үйлийн үр дүн. Үүнийг олон зүйл нотолж байгаа. Тиймээс аливааг хийхдээ үргэлж араа хар, хойчоо бод.

Буурлууд яах гэж буусан юм?

Энд би харин судрын бичлэг сийрүүлэх ажлын явцад судар буулгаж буй буурлаас мэдсэн нэг л өгүүлбэрийг бичнэ. Уг нь бол хянах ёстой хүмүүсээр хянагдан ном болон гартал энэ талаар дур мэдэн ярих хориотой юм. Гэвч энэ өгүүлбэр маш олон зүйлийн хариулт болж, хүн болгон мэдвэл зохих тул бүдүүн зүрх гаргав. Цагаан сарын үеэр нэгэн тууль хайлагч эрхэм болон сэтгүүлч Галаарид нар нэгэн нэвтрүүлэгт орж байна. Гэтэл сэтгүүлч нь асуув. “Монгол зан заншил, үүх түүх, дээл хувцас, Монгол ухаан, ахуй гээд энэ бүхнийг сэргээнэ гэх мэтээр их ярих боллоо. Ингэж яахын. Бид хөгжих гэж явж байгаа. Гэтэл ингээд арагшаа хараад ухраад байх нь зөв юм уу?” гэж асуув. Ажил дээр, анд нөхдийн хүрээнд ч ийм яриа болдог. “Ухарлаа, гадаадууд хөгжиж байхад манайх л түүх, Чингис, эцэг өвгөд гэж эргэж амбасан үе рүүгээ явж солиорлоо. Монголчууд тэнэг, мангар, хийрхүү, хөдөөний тэнэгүүд нь тэгэж байгаа юм” гэхийг олон сонссон. Тэгвэл нэг л хариулт буурлууд өгсөн юм даа.

“Бид жамыг таниулах гэж, жамыг сахиулах гэж буусан. Жамаас гажсан бүхэн сүйрэлд хүрдэг нь жам” гэсэн юм даа.

Бидний хөгжил хэмээн нэрийдэж, жам ёс, байгалийн хуулийг зөрчсөн “ухаалаг” үйлдлүүд биднийг юунд хүргэж байна. Энэ тал дээр маш олон зүйлийг жишээ татан хэлж болох байна. Жамаараа явж байгаа зүйл ер нь байна уу? Нөгөө тархины хөгжил шүтэгчид ЖАМыг үл ойшоож байгаа нь үнэн. Өнөөдөр болж байгаа юм байна уу? Энэ бүх жамыг сөрсөн гажуудлыг чинь засах гэж буурлууд бууждээ. Гэхдээ юунаас эхлэн засна гэж? Биднээс буюу хувь хүнээс эхлэн. Бидний тархи, оюун, сэтгэлээс эхлэн засна. Үүнийг гаднаас нь харахад хүн боловсорч, өөрөө өөрийгөө засаж буй байдлаар харагдана. Өөрийгөө зассан нь бусдыгаа.

Бидний өнөөдөр хөгжил гэж тахин шүтээд байгаа зүйлс юунд хүргэж байна гэдгийг хүмүүс бодоод эхэлсэн. Бодоогүйнүүд нь бодож эхлэх л хэрэгтэй дээ. Оюун санааны харанхуй гэдэг бол мөхөл.

Гарч байгаа кинонуудыг нь хүртэл. Цэнхэр гараг дээрээ амьдарч болохоо байгаад хиймэл ертөнц үүсгэж амьдарч байгаа тухай нэг кино үзэв. Баячууд тэндээ, ядуучууд нь аймшгийн болсон дэлхийдээ амьдардаг гэнэ. Энэ бол энэ жам бусын эргүүтлээрээ явбал тун удахгүй ирэх гамшиг. Энэ бүхнээс байгалийн жам, хууль, оршихуйн үнэн зэрэг өвгөдийн олон зуун мянган жил туулан, олж авсан мэдлэг, чадвар, ахуй л аврах учраас хүссэн ч эс хүссэн МОНГОЛ СЭРЭХҮЙ сэрж байна. Гэхдээ монгол ахуй аврана гээд хотод байгаа жирэмсэн эмэгтэйг хөдөө гараад арга түшиж төр гэх гэсэнгүй.

Бид хэн бэ? байгалийн хууль, оршин амьдрахуйн жам ёсны дэргэд бид юу вэ гэдгээ л таниж мэд, зохицон амьдар, хүн та өөрийгөө таньж мэд, үйлийн үрийн шалтгааныг таньж мэд. Ер нь МЭДВЭЛ ЗОХИХУЙ гэж юу байдаг юм түүнийг таньж мэд гэж л энэ бүх сэрэхүй сэрж байна. Энэ бол УХРАЛ биш УХААЛАГ УРАГШЛАЛ гэдгийг хүмүүст дуулгаач. Энэ тухай яригчийг шоолон бүү инээ. Өнөөдрийн инээд чинь маргаашийн нулимс болбол яана.

Тиймээс тод хараар бичсэн тэр өгүүлбэрийг хэн байсан ч байнга бодож, учрыг нь олохоор ухаж, бас ойр тойрныхондоо хэлж байна уу. Над ямар хамаатай юм гэж бүү бодогтун. Энэ дэлхийн элгэн гадаргуу дээр амьдрагч хэн бэ гуайд ч энэ хамаатай бөгөөд агаар амьсгалж, ус ууж, шороо хөдөлгөж байгаа хүн хийгээд, байхгүй болсон сүнс байлаа ч энэ хамаатай.

Нэг нь дээр үү? Нэг бүлэг нь дээр үү?

Олон ястнуудын тухай сурвалжлан хүргэдэг нэгэн нэвтрүүлгээр Дархад бөөгийн тухай нэгэн нэртэй зайран ярьж байна. Бөө нар нэг дор олуулаа бөөлдөггүй. Тийм ёс ч байхгүй. Тэр бүү хэл нэг голын эх, адаг дээр ээж хүү хоёр улаач бөөлөх боломж байхгүй. Нэг орон зайд байгаа учраас эрчимээ булаалдан тэмцэлддэг гэнэм. Энд ҮГҮЙ гэж хариулах байна.

Энэ логикоор бол бидний өдий хүртэл хийж ирсэн минь буруу, худал, байж боломгүй зүйл болж таарах нь. Замбаараа ч амьдралын ухаан суух хэмжээний нас тогтсон, олон жил бөөлсөн туршлагатай хүн ингэж ярих гэж!?!

“Цувж явсан барнаас цуглаж суусан шаазгай дээр” гэж хэзээний үгтэй юм. Эртний энэ сургааль үгс бол тэр чигтээ амьдрах ухаан, эрдэм мэдлэг юм. Үүнийг нэг хүн гадаа тамхилаад суутал гэнэт харваад ороод ирсэн мэргэн санаа биш. Шүдний махаар хүнс хийж, шүлсний хөөсөөр ундаалан явж таньж мэдсэн мэдлэг. Үр хойчоо үүнээс болж бүү алдаасай гэсэндээ аман зохиолоор болоод ахуй амьдралаараа түүчээлэн ирсэн билиг оюун. Нэг мод гал болдоггүй нэг хүн айл болдоггүй ч гэдэг. Дэм дэмэндээ дээс эрчиндээ ч гэдэг.

Нутгийн чулуу

Ихэнх улаач нар цагаан сар айл хэсэхийг нэг их таашаадаггүй. Тэгвэл би жаахан хэсэв. Олон ч зүйлийг сонсож, хүмүүсийн үзэл бодлыг сонсож, нийтлэг оюуны түвшин ямар байгааг буурлууд надаар дамжуулан тандан мэдэв. Олон тандалтын дундаас нэг мэдээ сэтгэл ихэд гонсойлгов. Монголын нутагт байх олон олон эрдэнийн чулуутай уул, ус газар нутаг бий. Үүний нэг болох Өвөрхангайн Богд сумын АРЦАТ БОГД хайрханы ил байх эрдэнийн чулуудыг машинтай хүмүүс түүсээр, зарсаар, хил гаргасаар удаж байгаа гэнэ. Өмнөговь, Хэнтий, Баянхонгор гээд л ийм дайрлагад өртөөгүй уул, ус ховор бололтой. Нэгэн өвөрмонгол залуугийн ярьснаар түүний эхнэр Монголоос ундааны сав дүүрэн чулууг 20,000 төгрөгөөс худалдаж аваад, нэг ширхэгийг нь 2000 юаниар зардаг гэнэ. Тэд яагаад хурууны өндгөн чинээ нэг ширхэг чулууг тийм үнэтэй авна вэ. Бид яагаад хэрэгтэй хэрэггүй сэдвээр нойр хоолоо хасан нийгмийн сүлжээгээр нэг жиргэнэ вэ. Байгалиас, амьдралаас тасаран жижиг асуудал ч байсан дээр дооргүй шуугих бид яагаад үүнийг үл мэдэн сууна вэ. Нутгийн иргэн нь өө тонн тонноор нь гаргадаг болсон ш д. Ингээд удаж байна гэж хээв нэг ярих хэд хоног сэтгэл шархлуулав. Энэ чулууд ямар их шидтэйг буурлууд одоо гарах судартаа хэлсэн байх. Үлгэр хүртэл бий. Усгүй, хургүй гантай жил газрын гүний судлаар гүний ус биздээ татан гадаргуу дээр гаргаж чадах шид бүхий чулууний үлгэрийг уншиж байсан. Би буруу санаагүй бол мана гэсэн байх. Буурлууд ч байгалийн талстат чулуугаар ямар ямар засал хийж, яаж биеэ эрүүлжүүлж болдог эрдэм ухааныхаа зах зухаас хэлж байсан. Тиймээс л эрдэнийн чулуу гэж байгаа юм. Өөрсдийн зүйлдээ эзэн сууж шунахай сэтгэлтнүүдээс харалъя л даа. Мэдээж хэрэглэлгүй яахав. Гэхдээ зохист хэмжээгээр.

Бодох олон зүйл байна. Бодохгүй явж боломгүй байна. Бодол үгийн эхлэл, үг үйлийн эхлэл. Олон ч салбарт зөв сэрэхүй, сэхээрэл, ухаарал сэргэж байгаа нь сэтгэлд өег сайхан ч энэ талаар мэдэхгүй маш олон хэсэг байгааг өнгөрсөн хугацаанд харлаа. Дуулж мэдсэн зарим нь би мэдэхгүй, чадахгүй, 999 гэдэг шиг л явж байна. Олон хаашаа би тийшээ гээд өөрөөсөө зайлуулаад яваа нэлээд хэсэг байна. Мэдээгүй, сонсоогүй, бодоогүй хэсэг байж болно. Мэдсэн, сонссон, боддог хэсэг нь чимээгүй бүү яваач. Мэдээгүйдээ таниулаач. Надад хүртээлгүй, би мэдэхгүй, ойлгохгүй гэж явсаар нэг л өдөр энэ хөндсөн асуудлууд хаалгийг тань тогших болно. Одоо л миний ажиглаж байгаагаар маш олон хүмүүс буурлуудын энэ эргүүлгэд орж, тэдний мэдүүлэх, сонсгох, таниулах гэсэн бүхий л арга чаргад өртөөд явж байгаагаа өөрсдөө ч мэдэлгүй явна. 3 жилийн өмнө би бас л тийм л байсан. Харин өнөөдөр өөр. Та ч бас бидний нэг болох болно. Тиймээс зугтааж, үл тоож асуудлыг шийднэ гэж бодвол горьдсоны гарз. Бүхнийг учрыг танин мэдэж, өөрийгөө олох ГЭГЭЭРЛИЙН ЭРГҮҮЛЭГТ хүн бүхэн өртөх тул өдрийнхөө хийж байгааг ажлыг сэтгэлээсээ хий, аливаа тохиолдон буй учран буй үйл явдлын учрыг тунгаан бод. Нэг үг байсан ч та бод. Тэгээд цааш нь өртөөл.

Цааш унших

ӨРГӨӨНИЙ ОЛОН ХӨӨРХӨНҮҮДДЭЭ

Цайны цагаар гарч ирчихээд ажлаа хийж байтал цагийн өмнө болж өнгөрсөн үйл явдал инээд хүргээд болж өгөх биш. Ганц нүүр ч болов бичмээр санагдаад бичиж сууна. Хөдөө явахаасаа өмнө Дээдсийн үлдээсэн даалгавар болон ажил, бичлэг гээд хийх ажил их ч энэ даалгавараа судлан байгаад ирэхээс нь өмнө бичихийг төлөвлөн сууна. Харин одоо хэдхэн хором зарцуулаад хэн нэгэнд, хэрэгтэй байгаа хүнд сэдэл өгч магадгүй ганц зүйл яръя.

Өнгөрсөн хэдэн долоо хоног нилээд ачаалалтай байсан тул наана цаадахыг бодох ч сөхөөгүй байлаа. Ингээд өнөөдөр нуугдмал зан сэдэрч нөхөр рүүгээ залгасаар хамт хоолонд оров. Хэхэ... Талбайгаас өөр өөрсдийн ажлыг зүг явахаас өмнө би түүнд “Хацар дээр ганц үнс”-ийг шаардав. “Үгүй” гэнээ. “Хөгширчихөөд мангартаад байх юм” гэнээ хэхэ... дөнгөж 30 гараад хөгширчихдөг бол яанам бэ. Гэвч “юу ч мэдэхгүй, жоохон хөөрхөн байхад үнсээд л байсан даг. Одоо яагаад болохгүй гэж. Хайр гэдэг чинь нас нэмэгдэх тоогоор унтардаг зүйл юм уу” гэж заргалдав. Харин нөхөр маань “Хайр бол насан нэмэх тоогоор хэлбэр, дүрс, хэмжээ дамжаа нь өөрчлөгддөг зүйл” гэж 30 секунд маргалдсаны эцэст дийлж баруун хацар дээрээ ганц үнсүүлж аваад баяртайгаар салав.

Цааш унших

МУУГ ХЭРХЭН ТЭВЧДЭГ ВЭ?

2013 оны 12 сарын 11-ний өдөр юм уу даа СУУ ЧИ КИЛ хатан Дээдсээр дамжуулан Гэрлийн өргөөний бүх гишүүдэд МУУГ ХЭРХЭН ТЭВЧДЭГ талаараа 90 хоног өдөр алгасалгүй тэмдэглэх даалгавар өгчээ. Энэ нь сүүл рүүгээ өдрийн тэмдэглэл шахуу зүйл болсон тул бусдад сургамжтай өөрчлөлт гарах юуны магад гээд блогтоо оруулахаар шийдэв. Эхний удаад энэ асуултыг бас л бүрэн ухаж ойлгоогүй байв. Дунд хавьцаа нь дээдэс шипи өгсөнөөр жаахан юм ойлгов. Хүн мууг 3 аргаар тэвчдэг гэж СУУ ЧИ КИЛ хатан хэлсэн гэнэ. 1. Дутаах 2. Тэмцэх 3. Хором аргалах гэсэн 3 аргаар тэмцдэг гэнээ. 

Тэгэхээр өдөр бүр мууг хэрхэн тэвчдэгээ тэмдэглэх нь өөрийгөө хөндлөнгөөс ажиглах, алдаа оноогоо мэдэх нэг сайн талтай юм байна. Нэгэнт мэдээд авсан цагт өөрийг засахад нэг алхам урагшилсан хэрэг болох байлгүй. Мэдээж өөрийгөө засах нь тийм ч амар биш юм. Гэхдээ нэг оролдоно, хоёр оролдоно, ингэсээр үр дүнд хүрэх нь гарцаагүй. Бас өөрийгөө засна гэхээр нэг үгэнд хайрцаглагдчихаад нүдээ аниад яваад байна гэсэн үг биш. ҮНЭН гээчийг таниж мэдвэл ЗӨВ, БУРУУг ялгахтайгаа болно. Тэр цагт жамд нийцэн амьдрах, үйлдэх нь өөрийгөө засаж байгаа хэрэг болох юм байна гэж бодсоны үндсэн дээр оруулав.

12 сарын 11.

би за биеэ засах гэж байгаа юм чинь хүнтэй хэрэлдэж муудахгүй гэж бодох тусам л улам их дүрсхийж, хурц зан гаргаад ерөөсөө болохгүй юм. за одоо л дахиж хэлэхээ болъё, хэрэлдэхгүй байя, хүмүүст уурлахгүй байя гэж бодох тусам л эсрэгээрээ болоод байх юм.ялангуя ажил дээрээ гэртээ ч яахав гайгүй гэхдээ л хүүхдүүдээ чихгүй толгойлоод байвал бас л уурлана. ажил дээр бол хүн хэрэв жаахан л хуншгүй зан гаргах эсвэл, буруу, худлаа ярих хүний мууд дурлах, хүн дээрэлхэх, тэнэг зан гаргах мэтэд за уурлахгүй гэж бодохоор л уурхүрээд дуугүй байж чадахгүй юм.хэхэ тэгэд уурлаж байхдаа гэнэт шал дэмий юм хэллээ, хийлээ гэж бодогдох юм. Харин би өөрөө архи тамхи зугаа цэнгэл ч юм уу тиймэрхүү мууг бол маш сайн тэвчиж байгаа. одоогоор миний тэвчиж чадахгүй үйлдчихээд байгаа муу зүйл бол: УУРЛАХ, ЗАЛХУУРАХ, учиргүй хэрүүл биш ч ХҮНТЭЙ АМ ЗӨРӨХ, ЦАГИЙН ЮМЫГ ЦАГТ НЬ АМЖУУЛАХГҮЙ ХОЙШ ТАВИХ, ХҮҮХДҮҮДЭЭ ТОМ ДУУГААР ЗАГНАХ, Зарим тохиолдолд ГОМДОЛ МЭДҮҮЛЖ НЯЛЦАГНАХ \нэг хүнд\

12 сарын 12.

Өөрийнхөө тухай бодлоо. өчигдөр уурладаг гэж бичсэн болон бусдын бичсэнтэй харьцуулан бодоод жаахан тайлбар хиймээр санагдаад хэхэ. хувь хүнийхээ хувьд хэрвээ миний буруу бол би ямар нэгэн байдлаар уучлал гуйж цайруулдаг юм. яагаад гэвэл хүнтэй муудах, уурлах, хүн гомдоосон бол надад их хүнд байдаг юм. Тийм болохоор яриад уучлал гуйгаад учраа олчихоор сэтгэл хөнгөрөөд сайхан байдаг юм. Харин ажил дээр гарч байгаа уур бухимдал бол тэр хүн ойлгох байх гэж явж болохгүй тохиолдол байгаад байгаа юм. Учир нь тэр хүнийг ойлгох гэсээр байтал нөгөө буруу эсвэл дутуу ажлаар том үр дагавар гарах ажил тул хэлэхгүй байхын аргагүй. мөн манай ажил богино хугацаанд маш олон давтамжтайгаар өргөн асуудлаар судалгаа хийж тэр нь улсын хэмжээнд шийдвэр гаргах хүмүүс ашиглах, зарим нь өөрсдийн ашиг сонирхолд нийцүүлэх хандлага гардаг тул байнга л зөв чигтэй байх гэж тэмцэж байхгүй бол огт болохгүй. Тэгэхээр одоо харин арга ухаанаар, заримдаа үнэхээр аргаар ч дийлэхгүй үед уурлаж хүч хэрэглэхээс өөр арга үгүй. тэгэхгүй бол хүний хийснийг уншилгүйгээр шууд л засаад буруу болгоод байх мөртөө хүнийг үг сонсохгүй хүлээж авахгүй, залуугаар нь түрий барьж байнга загнах гээд байвал уурлаж тэмцэхгүй бол болдоггүй хэхэ. Зарим үед энэ үр ашгаа өгдөг. Тэгээд өчигдөрөөс хойш өөрийгөө ажиглаад байхад МУУГ ТЭВЧИХГҮЙ байх бөгөөд тэглээ гээд уурлаад бухимдаад байдаг бололтой. Ганц ажил дээр ч биш муу муухай мэдээлэл сонсоод ямар зэвүүн юм бэ гэж бодож байна. Тэгэхээр би МУУ МУУХАЙ ҮЙЛДЛИЙГ бол тэвчиж чадахгүй байгаад байгаа юм байна. гэвч уурлах бол асуудлыг шийдэр арга биш учраас өөр арга зам эрэлхийлж тэмцэхээр шийдлээ хэхэ. өнөөдөр Дээдсийн ГАЛ БА ХУУР бичлэгийг сонсон төвлөрч муугаас надад хуралдсан хар эрчмийг хөөж үүнийг бичээд одоо ажилаа хийхээр төлөвлөн сууна. Энэ нөгөө талаас ӨӨРИЙН ЗАЛХУУРАЛ хэмээх муутай тэмцэж, БУСДЫН МУУг тэвчихгүй байгаа нь энэ гэж уур бухимдалын хар эрчмээр хөглөхгүй байж уурлахын оронд яаж шийдэх вэ гэдэг арга замуудыг замбан болоод буурлуудын ухаанаас хайж эрэхээр нухацтай бодлоо  

12 сарын 13.

Байнгын уур уцаар, атаа хорсол, гуниг гутрал, сэтгэлийн дарамт, муу санаа нь элгийг гэмтээдэг гэнэ дээ. хэхэ нэлээд дээр хэлж байсан буурлууд өнөөдөр уншлаа номноос. тэгээд ч зогсохгүй уурлахад зүрхнээс кали, бөөрнөөс магни, яснаас кальци татагддагаас эдгээр олон өвчнөөр өвчилхөд хүрдэг гэнэ дээ. хэхэ. энэ мэтчилэнгээр учир шалтгааныг таньж мэдээд байвал өөрөө мууг үйлдэх нь багасаад л байх бололтой.

12 сарын 14.

Энэ өдөр нөхөр маань найз нартайгаа уулзан шөнийн 4 цаг хүртэл явсан хэдий ч би нэг ч удаа утас залган, мэссэж бичсэнгүй. Бас нервтэж уурлалгүйгээр тайван гэрээ цэвэрлэнгээ иртэл нь хүлээлээ. Ирэхэд нь хэрүүл хийлгүй унтав. Юунаас болж уурлахгүй байснаа бодоод инээд хүрэв. Урьд нь би тэрнийг пийв уугаад шөнө таллаж орж ирэхэд галзууртлаа уурлаж, хэд дахин утас залгаж битгий ирээрэй гэж хөөдөг байлаа. Харин энэ өдөр тэрнээс ямар ч муухай үнэр үнэртэхгүй байсан нь би явж байхад нь өөрийнхөө болон өөрийнх нь буурлуудаас гуйсан юм. Магадгүй урьд нь яваад ирэхэд нь элдэв зүйл дагасан байдаг байж магадгүй. Эсвэл би учир байдлыг гадарлан хүлээцтэй хандсан хэрэг байх.

Тайлбар: үүнээс болоод миний нөхрийг буруугаар бүү ойлгоорой. Тэр бол надаас бүх зүйлээрээ илүү. Ухаантай, зоримог, шийдэмгий, үгээ биш үйлээ урьтал болгодог, хүлээцтэй, тэвчээртэй, ухаантай, үнэнч, нухацтай, маш их ажилсаг \ажил хөдөлмөрийн\, уран гартай, бүх юмыг өөрөө хийдэг, амьдралын төлөө маш их зүтгэдэг, зүтгүүр чанартай. өөрөө л хийхийг боддог, хүний өөрийн олон амьдрал нуруундаа үүрнэ. сайн хүү. бас чадвартай. ажилгүй, арчаагүй, үнэнч биш байдлыг тэвчдэггүй. мөн авъяасаараа хүртэл надаас илүү хэхэ. тэр бүх юмаараа ер нь илүү юм байна надаас ххэ. гол нь хаяа хаяа найз нартайгаа пийв уухад нь л би цаанаасаа уур хүрээд байдаг юм. тэрнээс биш муухай үнэртүүлсэн архи уудаг хүн огтхон ч биш. тэр ажил дээрээ ч найз нартаа ч хадам болон өөрийн ах дүү хамаатан садандаа нэр  хүндтэй миний хамгийн хайртай тийм л хүн. би л даварсан нөхөр байна л даа ингээд бодсон чинь

12 сарын 15.

Бүтэн сайн. Хагас бүтэн сайн өдөр бол ер нь миний хамгийн завгүй өдөр байдаг. Энэ 2 өдөр л би бүх угаалга, цэвэрлэгээ, гадуур дотуур ажил, хоол унд цуглуулах, үр хүүхдийнхээ болохгүй, байхгүй, дутууг нөхөх ажлуудыг хийдэг. Тэгээд хажуугаар нь амжуулж буурлаа буулгах хэрэгтэй. Гэхдээ энэ хагас бүтэнд цээртэй байсан тул би нэг жаахан амсхийх завсар гаргав. Энэ өдөр нөхөр маань надад нэг концерт үзүүлэв. Концерт тараад нөхөр найзтайгаа “халбага” пийв ууж, би харж суув. Энэ хэдийгээр цаг үрсэн мэт хэрэг боловч тэдний нүдээр өөрийгөө харах боломж олдож, би яаж харьцвал, ямар арга замаар буурлуудын арга ухаан, сургаалийг дамжуулвал илүү хүлээж авах вэ гэдэг тактик боловсруулахад дөхөм болов. Мөн яг тэр дуулж байсан хүмүүс ямар аз жаргалтай байсан шиг би өөрийн ажлаа өөртөө аз жаргалтай бөгөөд, бусдад үр дүнтэйгээр хийж болохыг бодов. Ингэснээр би ажил дээр тэгтэл их уурлаж бухимдах шаардлага байхгүйг бодож олов.   

12 сарын 16.

Энэ өдөр би ямар нэгэн муу муухайг үйлдсэнгүй гэж үзэв. Шалтгаан үгүй бол мууг үйлдэхгүй тэвчиж бас болдог ажээ.

12 сарын 17.

Өнөөдөр би ажил дээрээ уранаас болж маш их бухимдлаа. Энэнээс болсон уур бухимдлыг тэвчиж чадсангүй. Бас өөртөө дургүй хүрч байна. Залхуугаар заяагаа мануулж, залгидагаар хаяагаа мануулмааргүй байна.

12 сарын 18

Аливаа зүйлд хий дэмий санаа зовох биш хийх боломжтой арга замуудыг тодорхойлж болохоос болохгүйг нь хүртэл оролдож үзэх хэрэгтэй юм байна. ингээд бодохоор мууг ТЭВЧИХ гол арга зам нь ТАНИН МЭДЭХ, УХАЖ ОЙЛГОХ байж болох юм.

12 сарын 19

Энэ өдөр бас л нөгөө бухимдал гээчийг тэвчиж чадсангүй ээ. Бухиадах болсон шалтгаан нь шудрага бус байдал. Гэхдээ өдөр бүр өөрийнхөө мууг үйлдэж байгаа эсэх өөрөө үйлдэх болон өрөөлийн үйлдсэнийг тэвчиж байгаа эсэх, тэвчиж байгаа бол яаж гэдгийг мэдэхийн тулд өөрийгөө ажиглах нь нөгөө талаас өөрийгөө барих, болж буй бүхэнд эхний сэтгэл хөдлөлөөр хандах биш бодож тунгаах хугацаа гаргадаг сайн талтай юм байна. өөрийгөө засахыг ингэж тэмдэглэл хөтлөн хийвэл үр дүн бодитой байх юм байна

12 сарын 20

Өөрийгөө хөндлөнгөөс ажиглаж байгаагийн ачаар энэ өдөр уур хилэн, гомдол бухимдалыг тэвчиж чадав хэхэ. Өнгөрсөн зун тахилгуудад орж чадаагүй би ямар их бухимдаж байсан гэхэв. Юу ч болоогүй байхад л уур хүрч хамаг уураа хажуу дэргэдэх хүмүүстээ гаргаж энэ нь  эргээд надад сөрөг үр дүн авчирч байлаа. Гэтэл энэ өдөр яг түүнтэй ижил нөхцөл байдалд би уужуу хандав. Үр дүн нь ч эерэг. Тэгэхээр бүх зүйл ӨӨРӨӨС л эхтэй байх нь дээ. хэхэ тэр надад тэгэж хэллээ, би ингэж байхад тэр ингэж хандлаа гэж гомдоллох бол МУУ ЗАН байна. Мэдээж овоо босгоогүй бол шаазгай юунд суухав гэдэг шиг. Өөрт ирж байгаа өчүүхэн сөрөг зүйлийг тэсээд өнгөрч чадалгүй өргөж авч бухал болтол нь өсгөж үржүүлдэг нь би өөрөө л юм байна. Ёстой нөгөө ЮУ ТАРИНА ТҮҮНИЙГЭЭ ХУРААНА гэдэг яах аргагүй л үнэн юм байна. Надаас хамааралтайгаар надад тохиож буй сайн муу аливаа зүйлийн үндэс нь би өөрөө. Тэгэхээр болж буй бүхэнд хэн яачихав гэхээс илүү БИ ЯАВ гэж л бодож үзэх хэрэгтэй болж байна даа. Үүгээр бас өөрийнхөө сайн муугийн хэр хэмжээг мэдэж болох нь дээ

12 сарын 21

Сайхан өдөр байлаа :)

12 сарын 22 

Завгүй байх чинь мууг тэвчих бас нэг сайхан арга байна хэхэ. Боссоноос унтах хүртэлээ л завгүй байлаа 

12 сарын 23

Энэ өдөр миний хийсэн зүйл муу эсэхийг сайтар хэлж мэдэхгүй юм. Би уг нь баргийн хүнд баргийн юманд гомдоод байдаггүй. Ууралсан ч маш хурдаг эргэн цайрдаг, мартдаг, эвлэрдэг. Нэг хүнд л харин одоо болъё гэсэн ч чадахгүй дотроосоо гомдол төрөх юм. Гэхдээ гомдлоо орхин цайруулна гэж маш их бодпож байна.

12 сарын 24

Залхуурлаа тэвчиж чадахгүй юм. Залхуурлыг уг нь би өөрөө л тэвчиж ялж гарна биз дээ.  Гэтэл өнөөдөр FB дээр уншиж бичсээр ажлаа цалгардуулан залхуурав.

12 сарын 25

Энэ ам??? Чухам өнөөдөр дуусгах минь ажлаа гэсээр өглөөг эхэлсэн. Хийхгүй гэсэн хүн шалтаг хайдаг гэгчээр. Цагийг нь тулгадаг, үгүй гэж хэлж чаддагүй, бэлэн ам шалдан гуя гэх мэт олон муугаа яаж тэвчих вэ. Над ер нь сайн сайхан тал байна уу

12 сарын 26

Миний ч гэлтгүй ер нь энэ цаг үед байгаа бидний хамгийн муу зан бол аливаа юмыг хагас дутуу хийгээд бүүр заншсан байна. Түүндээ өөрсдөө ч дасаад. Хүн ажлыг нь засах, алдааг нь засах, сайжруулахыг шаардахад би доктор профессор гэх мэтээр ихэрхэн өөрийн алдааг үл олж харна. Энэ зан надад мөн байна. Өөрсдөө аливааг дутуу, алдаатай хийж хэвшчихээд үнэн бөгөөд зайлшгүй шаардлага тавьсан хүнийг хатуу хэцүү, ааштай ууртай гэж цоллох болсон байна. Цагт нь ажлаа дуусга гэсний төлөө би тэр хүнийг муугаар хэлэв. За ямар ч байсан үүний ачаар зүрлэн хүлээн зөвшөөрч чадахгүй байсан МУУ ЗАНгаа хүлээн зөвшөөрлөө. Юманд ам гарамтгай, цагийг нь тулгадаг, үгүй гэж хэлж чадахгүй хүний ажлыг алдаг, залхуу, өөрийгөө өмөөрдөг, ихэрхүү.

12 сарын 27 ба 28

Завгүй байлаа.

12 сарын 29

Үнэн үг сонсоод өрвийдөг муу зангаа тэвчиж хаяж гээж сурмаар байна. Тэвчих арга зам нь үнэнийг таних, үр дагавар, үнэн үгний гол ач холбогдол, цаад утга агуулгыг нь ухан ойлгож, аливаад тэвчээртэй байх. Үүнийг чадахыг хичээж байна.

12 сарын 30

Аливаа зүйлийн учрыг сайтар тодолж байж дүгнэлт хийх. Би үгний түрүүчээр хувьсах муу зангаа гээмээр байна. Аливаад ултай, суурьтай байж сурах хэрэгтэй байна. Энэ муу занг тэвчих гол арга зам нь мөн л хүлээцтэй байх. Ерөөсөө миний муу занг засах гол сургаал нь УУЖУУ ТАЙВАН УХААНТАЙ БАЙЖ, БОДОЖ БАЙЖ ХЭЛЖ , ХАРЖ БАЙЖ ХАРИУЛ гэдэг л байна. Хэдхэн үг атал хийж хэрэгжүүлж дадал болоход бэрх юм. Гэхдээ би заавал хичээнэ. ШИНЭ ОНДОО МУУ БҮХНЭЭ ГЭЭХИЙГ ХИЧЭЭНЭЭ. :)

12 sariin 31

Ажил ихтэй завгүй байна гэдэг муу үйлдлийг тэвчихэд хамгийн сайн арга юм байна. Харин СЭТГЭЛИЙН МУУг ёстой гэгээрлээр л тувчих юм байна. Нөгөө ҮНЭН, ХАЙР, УХААН гурвын нэгдэлээр хэхэ. Сайхан даа бид ч азтай юмаа ХӨХ МОНГОЛЧУУДАА :)

2014 оны 01 сарын 01

Залхууралгүй, бас шалтгаан хэлж, бэрхшээл тоочилгүй, арга залв хэрэглэн байж арван минут ч болов  буурлаа буулгав хэхэ. ХИЙХ ХҮН АРГА ЗАМ ХАЙДАГ, ХИЙХГҮЙ ХҮН АЯН ШАЛТАГ хайдаг гэдэг хичнээн үнэн болох нь олон олон удаа батлагдаж байна даа. Тэгэхээр энэ мууг тэмцэн тэвчиж, ялан дийлж байгаа хэрэг мөн биз. хэхэ Мөн энэ өдөр би өнөө голдоо ортол гомдсоноо үгүй хийв. Учир нь дан ганц нэг л хүмүүний буруу гэж байдаггүй. Би урьд өөрийн бурууг мэдсэн ч хүлээн зөвшөөрдөггүй байлаа. Тэгээд ч үдлээд л буцах хорвоо шүү дээ. Үдлээд л буцахын хооронд хэзээ ч уучлахгүй гэх мэтээр хэн хэнийхээ сүнсэнд ачаа нэмэх хэрэг ер үгүй. Сайхан сэтгэлийн үзүүрт шар тос гэдэг билүү. :)

01 сарын 02

За даахгүй нохой булуу хураана гэдэг ч заримдаа над дээр болох вий гэж эмээх юм. Би чинь чаднаа, хийнээ л гээд байдгаас үнэхээр цаг зав, чадвар чадамжийн хувьд би тэнцэх үү гэдгээ бодитоор тооцож үзэлгүй л хийнээ л гэдэг зантай. Энэ нь сайнтай бас муу талтай. Муу нь дийлэх үед би хоосон амлагч болж хувирдаг. "Чи яахав, өөр юмаа хий. Би хийчихнэ, санаа зоволтгүй" гээд амжихгүй, чадахгүй бол бусдын ажлыг алж, би худалч, хөгийн амьтан болж хувирдаг тал бий. Тэгэхээр ам гарсанаа хоосон худал болгохгүйн тулд хэдэн шөнө дутуу нойртой хонов. Энэ худалч болохгүйн төлөө, нэгэнт гарсан амандаа хүрэхийн төлөө тэмцэж байгаа хэрэг.

01 сарын 03

Тэмцэл үргэлжилсээр хэхэ.

01 сарын 04

Сэтгэлээрээ мууг үйлдчих шиг болохын өнөөдөр. Атаархах  гэхүү барьцах ч гэх үү сонин мэдрэмж. Гэхдээ үүнийг цайруулж, өөрөө би энэ зэргийн үр дүнд хүрнэ гэж өөртөө түвшин тогтоож атаархаж байвал болж л байна. Гэхдээ би тэгэж чаддаггүй юм. Тухайн үедээ л хэсэгхэн хугацаанд тэгэж бодчихоод л "за за ... тэгсэн  байлгүй, ингэсэн байлгүй" гээд л мартчихдаг нь сайн, муугийн аль нь болохыг мэдэх юм алга.

01 сарын 05

Уг нь хувьдаа тэмдэглэж явж байгаад нэг оруулъя гэж бодтол хүмүүсийн заримыг уншаад бичих АПИТИТ хөдөлчихлөө байна хэхэ. хадгалж байсанаа нэмж оруулахаас. Уг нь өдөр өдөрт нь оруул гэсэн ч өдөр бүр бичээд байхаар өдөр бүр миний пост гарч ирж хүмүүсийг залхаачих байх гэж эмээгээд байсан юм. Гэвч даалгавар бол даалгавар тул өнөөдрөөс хойш өдөр бүр оруулж байнаа. 

За энэ бүтэн сайн өдөр 108 гарагийн бөөлөөгөө хийхийн тулд арга саам хайж, заль зохиох хэрэг гарсангүй, шалтгаантай байв. хэхэ Учир нь 108 гарагийн бөөлөөг нөхрөөсөө нууцаар хийж байгаа тул эгчийнхээ гэрт хийдэг юм. Ажлаа тараад бага хүүхдээ авахдаа тэнд сайхан буучихаад хүүхдээ тэврээд ямар ч гэмгүй хүн харина. Харин хагас, бүтэнд заавал нэг арга саам зохиож гүйж гараад 10 минут ч билээ буулгахыг бодно шүү дээ хэхэ. Манай эгчийнх азаар ойрхон. Заримдаа арга олдохгүй мухардахад хүрвэл хошиг шог дээр гардаг шиг өө эрж уурлаад, хаалгаа савж гарч буурлаа буулгачихаад буцаад орж байгаа юм :P  гэхдээ ийм тохиолдол тун цөөхөн удаа л гарсан л даа хахахаха хэрвээ ингэж худлаа жүжиг тавьж байгааг нөхөр мэдвэл яах бол хэхэ.... Зарим бүтэн сайнд бол өөрийнх нь орж гарсан дээр тоглолт явагдана хэхэ. Ийм л инээдмийн хүн дээ би.  Харин энэ бүтэн сайнд арга саам гарах шалтгаангүй тул гэртээ бичлэг энэ тэрээ зохицуулсан шиг тайван өнгөрөв. 

01 сарын 06

Ажил дээр судрын ажлаа амжуулж амьтны дургүй хүргэв. Манай ажил дээр нүдэн дээр худал инээж, нуруугаа харуулбал хов ярьж, муулж байдаг хоёрын зэрэг хүн бий. Тэр харин надтай нэг судалгаан дээр хуваарилагдчихаад өөрөө нэг үсэг нэмэрлэж, нэг хууль уншаагүй хэвтэж, олон үг хэлж, оройгүй уур хүргэв. Хийе гэсэн ч нэмэр болохооргүй тул хийлгэе ч гэж бодоогүй билээ. Би мундагтаа биш, тэр хуулийн асуудал сайн мэдэхгүй, эдийн засгийн чиглэлийн хүн юм. Тийм болохоор нэрийг чинь оруулчихъя, хийхийг нь би хийе гэсэн байтал "...ТЭНГЭР ГАЗАРТАЙГаа холбогдов, наадах чинь чамд л хэрэгтэй юм байгаа биз, бид нарт хамаа ч үгүй..." гэх мэтээр илүү үглэж байж уур хүргэв. Яахав бөө, тэнгэр үзэл гэж ойлгохгүй хүнд бол хөндлөнгөөс харахад ажлаа хийхгүй балай юм хийж байгаа мэт л харагдах биз. 

01 сарын 07

Өглөө босоод хүүхдүүдээ ч, нөхрөө ч сэрээлгүй ажилдаа явлаа. Өчигдөр үхэх шахсанаа хэнд ч хэлсэнгүй. Хүнээс нэг юм сонсвол нүүрэн дээрээ инээчихээд ширээ ширээн дээрээ очоод мессэнжэрээр хүн муулдаг болохоор бас нэг уур хүрэхийн нэмэр. Уур хүрэхээр хамаг юмыг нь хэлээд тавьчихна, тэгэхээр хатуу хэцүүгээрээ дуудагдана. Гэхдээ хэлэхгүй бол улам даварна. Жоохон дуугүй нэгнээ бас дээрэлхэх янзтай, тэр бүрт нь бусдыг өмөөрч хэлнэ. Тэгснээр надаас жаахан эмээдэг юм.
Нууцаар арга заль хэрэглэн хийж байгаа маань тэмцэж байгаа хэрэг үү, хором аргалж байна уу, эсвэл дутааж байгаа аль нь болохыг ойлгохоо ч байлаа. Хором аргалж байгаа л хэрэг байх даа. 

01 сарын 08

Ажил дээрээ ирээд ажлаа хийлээ. Өнөөдөр Дээдсийнд очих тул өмнө нь хийх юмаа хийхгүй бол ажил дээр асуудал гарч мэднэ. Орой ажил тараад бичлэгээ авахаар Дээдсийнх рүү явав. Нэг дэх өдөр яаснаа хэлмээр л байсан. Даанч тэгэж 3 хүүхдийн ээж болсон намайг эрхлүүлэх бүү хэл өөрийн нялх үрээ ч эрхлүүлэх завгүй хүнд би гон гон гэх ямар хэрэг байна. хэхэ Гэхдээ миний энэ гон гон гэдэг зан нэг сүнснийх нь юм шиг байгаан. хэхэ яаж ийгээд хэрэгтэй хэрэггүй юм асууж гон гондоно. Энэ өдөр Дээсийнхээс гараад эгчийнхээрээ дайрч буулаа. Гэр орон болоод алд биений минь хамаг сэвийг хөөрхий Буурал Дээдэс минь засаж өгөв. Яг юу болсон талаар тодорхой юм ярьсангүй.  Энэ хэдэн өдөр яагаад ч юм би МУУд дийлдчихсэн юм шиг санагдах юм. эсвэл өөр учир байна уу. Энд яг л хатны судар дээр гардаг шиг л юм болоод байх шиг. Доройтуулах долоо, тамлах тав ний гэм гэдэг шиг. Сайн нь муу 2 хоорондоо тэмцэлдээд МУУ ялчихсан ч юм шиг сонин сэтгэгдэл төрөөд байх юм. Ямар ч байсан нэг дэх өдөр надад юм ирэх нь л ирж. Харин хаанаас, юу яах гэж ирсэн юм бүү мэд. Сайн санавал би өөрөө бодоод олчих мэт санагдах ч бодол эвлэрч өгөхгүй юм.

01 сарын 09

Яаралтай үүрэг даалгаварын дагуу толгой өөд татах завгүй байтал ӨРГӨӨний маань улаач охин залгаад байва. 2 дахиа залгахаар нь авлаа. "Шөнөжин таны буурлууд намайг ээрлээ. Та надад бөглөсөн календар харуулаад байна. Таны Зайран онгодыг зүүдэллээ. Мөн таны нөхөрийг зүүдэлсэн. Та 2 муудсан уу? Таньд хүндлэлийн ард маш том нууц бий гэж хэл" гэлээ гэв хэхэ. Завтай болоод яръя гээд таслав. Өнөөдөр даргатай үзэлцэв.  Манай ажилд 2 төрлийн хүмүүс байдаг. Нэг хэсэг нь юмыг махаа зовоож ул суурьтай хийдэг бол нэг хэсэг нь аль болох хүнээр хийлгэх, өөртөө амар хийх, бэлэн юмаар бусдын амыг хаах, хийсэн болоод өнгөрөх гэсэн үзэлтэй. Энэнээс болж даргатайгаа үзэлцэв. Даргатайгаа хэрэлдэхгүй гэвэл тэр хүмүүс шиг аргалаад өнгөрөх бол алга урвуулах төдий л зүйл. Гэтэл энэ чинь муу ч сайн ч улсын ажил. Тэгээд ч тэд нар шиг нүглийн нүдийг гурилаар хуурах шаардлага байхгүй, олон хүний хийсэн ажлыг хэсэг залхуу, хувиа хичээгчдээр баллуулахгүй гэж зүтгэсэн маань даргыг уурлуулах шалтгаан болов. Дарга уурлаад зайл гэхээр нь таныхаар хийвэл тэр дарга нар чинь тэнэг мангар, чадваргүйгээр чинь л дуудах байх даа гээд бүүр чарлуулав хэхэ... Өрөөндөө сууж байтал дарга нилээд буужээ. хэхэ ямар ч байсан өнөөдөр бууж өгсөнгүй. Хийснээ хамгаалж тэр чигээр нь явуулж чадлаа. Орой иртэл нөхөр хүүхдүүдээ авсан бас хоол хийсэн байв. Энэ нь гэмшиж байгаа хэрэг. Тэр хичнээн эвлэрмээр байсан ч өөрөө эхэлж хэлж чаддаггүй хүн. хэхэ тэгээд ч би хүний зүүд сонссон тул тэрнийг аргадав. хэхэ бид 2 ер нь учрах л гэж учирсан байх гэж бодогдоод байдаг юм. хэхэ

Ажлаас болоод бүүр 11 болж байхад ажил тарсан тул яах аргагүй шинээр эхэлсэнээс хойш анхны удаа өнжив. Өнжиснөө судар уншин нөхөв. 

01 сарын 10

Тав дахь өдөр. Бичлэгийн ажлыг гүйлгэсээр ажил жаахан орхигдсон тул энэ өдөр ажлаа амжуулав. Мөн бичлэгийн амжуулах юмаа ч амжуулахыг хичээн суув. Орой буурлаа буулгахад Сокогийн хэлсэн үгийг санаад буурал инээн суув. "Ха ха МУНДАГ ЗАЙРАН гэнээ" гээд л баахан инээв. Уурлаж биш, өхөөрдсөн ч юм уу шоолсон маягтай баахан инээв.  "Ха ха мундаг гэлээ гэнээ. Мундаг гэж яадаг юм. Намайг хэн гэж мэдэж тэгэв" гээд л  баахан шоолов. Буурлаа буулгаад харив даа. 

01 сарын 11

Хагас сайны энэ өдөр манай ажлаас маань энэ жилийг дуустал ажилтнуудаа мэргэшүүлэх сургалт зохиож байгаагийн анхны өдөр болов. Цаашдаа хагас сайны өглөө бүр болох юм. эхлээд дургүй байсан ч яг цаг үеэ олсон сургалт байв. Одоо удирдлагууд ч бас зарим тал дээр хичээж л байгаа юм байна. Харин жилийн эцсээр шалгалт аваад тэнцэхгүйг нь халах юм гэнэ. Энэ тал дээр айх юм байхгүй гээд бардам амдчихъя. Өнөөдрийн сургалтаар харин ёстой олон олон санаа авахаар юм ярив. миний магистр хамгаалсан сэдвийн талаар шинэ хуулийн төсөл явж байгаа дээр жаахан хэлэлцүүлэг хийв. Би энэ сэдвийг цааш гүнзгийрүүлэн бичнэ гэж төлөвлөж байсан юм. Энэ нь хууль бүтээх үйл ажиллагааны талаар юм. Энэ талаар бодож төлөвлөж явдаг маш их юм бий. Бас буурлуудаас ч суралцах байх. Өнөөдрийн гурван хоногийн настай хуулиудын гол шалтгаан энэ. Энэ талаар судраас юм олчих юмсан гэж заримдаа шүлэнгэтэх юм. Энэ өдөр би буурлаасаа байнга боддог юмаа асуув. "Би ер нь яг ямар ажил хийхээр төрсөн юм бэ? Би юу хийх ёстой юм" гээд. Буурал хэсэг чимээгүй байж байснаа "чи өөрийнхөө юу хүсдэгээ бод." гэв "Хүслийн зүй юм уу" гэж би асуув. Ер нь 108 хоногийн бөөлөө эхэлсэн анхны өдөр буурал ЭЗЭН БИЕ гэж юу вэ гэж асуусан юм. Тэгээд би судар дээрх ЭЗЭНИЙ ОНОЛыг харав. СҮНСНИЙ ОНОЛ, МОН-ы онолтой холбогдоод явчихав. Одоо болтол сайн ухаагүй л байна. Хүслийн зүй, Амьдралын зүй гэсэн 2 зүйл байдаг юм байна л гэж тогтоов. Одоо ер нь ойлгосон гэж ярихаасаа эмээдэг болоод байгаа. Ойлголоо гэж бодохоор л юу ч ойлгож, мэдээгүй байдаг юм хэхэ.... Тэгээд буурал хэлэв: "Өөрийн хүсэл, дур сонирхолоо бодоод үз. Хүн хүсдэг юмаа л хамгийн сайн хийдэг. Дуртай учраас. Дургүй юманд яаж  ч хүчлээд нэмэргүй. Хийх ёстой учир дурладаг, дурладаг учир чаддаг, чаддаг учир хийдэг, хийдэг учир дурладаг юм. Тэгээд наад асуултынхаа хариуг өөрөө бод. Одоо ч хийж л байна" гэв. Би бүүр эргэлдчихэв. Миний дуртай юм маш их. тийм болохоор би багадаа маш их хүсэл мөрөөдөлтэй байсан. Жишээ нь: дуулах, бүжиглэх, хөөрхөн гоё болох, хөлсний алуурчин болох, эмч болох, ерөнхийлөгч болох, цэрэг болох, бие хамгаалагч болох, жүжигчин болох, төгөлдөр хуурчин, аймар зодолддог дээр үеийн баатар болох, жүжигчин болох, өмгөөлөгч болох гээд ер нь болохыг хүсдэггүй байсан юм лав байхгүй байх. Нэг хэсэг моринд дурласан байхдаа би хойд насандаа салхинаас өөр хэнийг ч нуруун дээрээ гаргахгүй аймар гоё азрага болно гэж ярисан нь нэг сумаар нэг тарсан байсан даг хэхэ. Тийм болохоор буурлын маань хэлсэн үг бас л намайг бодож, ангайхад хүргэв. Хийж байгаа ажилтайгаа холбон бодвол одоо хийж байгаа ажилдаа би үнэн дурласан. Хэдийгээр дарга болон зарим сонирхолын зөрчил, эрх ашгаас болоод бөөн асуудал гарч, уурлаж нервтэх, хэрүүл гарах нь их ч бодоод байсан чинь энэ ажилд би их дуртай юм байна. Ийм дуртай гэдгээ мэдээгүй  юм байна сонин. хэхэ За нөгөө МУУГ тэвчих маань бүүр өдрийн тэмдэглэл болж хувирлаа л даа. 

01 сарын 12

Өнөөдөр ХАБУЛ хааны зүүн гарын сайд ХАР БЭКИ дээдсээс маш их хэрэгтэй хичээл сонсон баясав. Бас буурлуудаа гомдоож байсанаа мэдрэн өөрийн эрхгүй жаахан уйлчихав хэхэ.. Одоо ахин би хэн бэ, би юу хийх ёстой юм, буурал хэлж байгаа биш би бодож байна гэж тэнэгтэхгүй ээ. хэхэ Энэ өдөр миний бодлоор тэмцэлдэн тэрсэлдээд байх муу зүйл гарсангүй. Бас хичээлийн гурван цагийг буултад тооцно гэсэн тул шууд гэртээ ирж гэрийн хамаг ажлаа хийсээр шөнө залгав.

01 сарын 13

Өнөөдөр ховд дуртай, хорон хэлтэнгүүдээс болж ажил дээрээ тогтож суухад ихэд хэцүү байлаа. Тэднийг харахгүй, сонсохгүй байхыг хичээв. Өөрөөр хэлбэл, хором аргалсан хэрэг. Тэгэхгүй бол та нар зүгээр байгаарай гээд л босч ирээд гэмгүй нэгнийх нь тухыг алдуулах тул ихэд хичээв. Хэр удаан хором аргалахаа мэдэхгүй байна. Маргааш тэсэрвэл гайхах зүйл алга.

Цааш унших

АЖЛЫН ДУНДУУР

Ажлаа хийж байтал Гэрлийн өргөөн дээр өрнөсөн хэлэлцүүлгээс болоод ГЭГЭЭРЭЛийн тухай жаахан ч болов оруулмаар санагдаад гижиг хүрээд болдоггүй. Учир нэг их олон уншигчгүй ч гэлээ ядаж нэг хүнд ч болов мэдүүлэх нь хэрэгтэй тул ГЭГЭЭРЭЛ гэдгийн талаар жаахан илүү үглээдхэе.

Идэхийн тулд бусдыг булаагаагүй, тэр ГЭГЭЭРЭЛ

Цаг бусаар үхэж, цагдуулж яваагүй, тэр ГЭГЭЭРЭЛ

Ууж идэхийг биш амьдрахыг зоривол, тэр ГЭГЭЭРЭЛ

Ус өвсийг хамгаалж хэрэглэвэл, тэр ГЭГЭЭРЭЛ

Уул усандаа уягдвал, тэр ГЭГЭЭРЭЛ

Учирсан нөгөөгөө амар байлгавал, тэр ГЭГЭЭРЭЛ

Унаган байгалийн жаягт зохицвоос, тэр ГЭГЭЭРЭЛ

Ураг төрлөө хамтаар хариуцваас, тэр ГЭГЭЭРЭЛ 

Үүнийг судар болон блог уншсан хүмүүс маш сайн мэдэж байгаа байх. Юуны магад уншаагүй хүмүүс байвал дээрх бичсэн 8 мөр бол өндөр өвөг дээдүүдийн маань  ГЭГЭЭРЭЛийн тухай бидэнд үлдээсэн өв юм.

Үүнийг уншаад үзвэл ГЭГЭЭРЭЛ гэдгийг алс холоос хайх хэрэггүй нь харагдаж байгаа биз. Бас хэзээ ч хүрэшгүй, хол зүйл биш. Үнэнийг таньж мэдэх нь л ГЭГЭЭРЭЛ болох нь. Гэхдээ ГЭГЭЭРЭХ процесс тун хүнд. Учир нь ГЭГЭЭРЭЛ өөрийгөө таньж мэдэхээс, эхлэх нь. Хүн өөрийгөө таних гэж өөрийгөө ажаад эхлэхээр өөрийн муу муухайг хүлээн зөвшөөрч чадахгүй, түүнийгээ тийм амар засаж дийлэхгүй байгаа нь л хүнд санагдаж байгаа хэрэг. Энэ бүхний ард гарчихвал тийм ч хэцүү санагдахгүй биз хэхэ.

Нөгөө талаас хэдийгээр энэ найман мөр уншихад тун энгийн амар хялбар мэт боловч маш өргөн хүрээтэй, маш өргөн агуулгатай байна. Цаг бусаар үхэхгүй гэхэд л маш олон зүйл хамаарах нь. Ядаж л эрүүл мэнд талаас нь бодоход л нөгөө 1000 хүнсч мэргэжил, бидний махан бие, сүнсэн биеэс эхлэн яаж эрүүл байхав, хэрхэн бохирдуулалгүй авч явах вэ, эрчимээ хэрхэн зөв авах вэ. Эрчим гэдэг нь юу вэ? НАРАН, САРАН, СҮҮН /махан бие болон сүнсэн биеийг эрчимнүүлэгч/ МЭДВЭЛ ЗОХИХУЙ, ИХ ЗАСАГ /тархийг эрчимнүүлэгч/ гэх мэтээр өнөө Монголын өвөг дээдүүдийн минь өвлүүлэн үлдээсэн ЭРДЭМ, зан заншилд суралцан, судараа уншаад л явах нь байна.

Учирсан нөгөөгөө амар байлгавал тэр гэгээрэл гэж. Ардын дуунд хүртэл байдаг бишүү. “...Уулаар явбал унаа минь зовно

Учирсаныгаа зовоовол өөрөө зовно.

Хадаар явбал морь минь зовно

Ханилсаныгаа зовоовол өөрөө зовно доо хө” гээд.

Гэтэл одоо яаж байна өөрийгөө л хайрлаж байна гээд хажуудахаа зовооно, өөрийнхийгөө хайрлаж байна гээд хүнийхийг зовооно ингэснээр өөрийгөө, өөрийнхийгөө зовоогоод байгаагаа ойлгохгүй л мунхаглаад байгаа биз. Ер нь одоо байгаа болохгүй бүтэхгүй, муу муухай болгон энэ цагт, энд оршин амьдарч байгаа биднээс л болж байгаа. Энэ бол бидний л байгаа байдлын ТУСГАЛ. Өөр юу ч биш. Энэ мэдээж дээрх мөрийн зөвхөн нэг талаас нь л харж бодоход гарч байгаа бодол. Өөр олон талаас нь харахад ямар байхав.

Ингээд бодохоор ГЭГЭЭРЭЛийн тухай энэ “наймхан” мөр юутай үнэн бэ???  Энийг таньж мэдээд, засаж дийлээд, мөрлөж чадсан бидний өвөг дээдэс ямар агуу вэ???

Аль эрт ГЭГЭЭРЭЛд хүрээд хийдгээ хийчихсэн өвөг дээдүүд маань биднийг ГЭГЭЭРҮҮЛЭХ, ЗАСАХ сургалтын төлөвлөгөөг үе шаттайгаар боловсруулан, төлөвлөчихөөд биднийг сургаад байгаа бишүү. Бид яг тэр төлөвлөгөөнийх нь дагуу л явж байна. Харин хэр хурдан удаан байх, чадаад цааш явах, чадалгүйгээр бүдрээд унах нь биднээс л хамаарна. Нэгэнт өөрийгөө таниад, өөрийгөө засаж дийлвэл, тэр л аргачлалаар КҮ ЭН боловсрол, КҮ сурлага /өвгөдийн/, Үржихүйн хүрдний гайхамшигаар энийг түмэнд түгээчихнэ бишүү. Бид бусдыг засаж гэгээрүүлэхээс илүү бидний замаар тэд өөрсдөө ч ГЭГЭЭРЭХ юм билүү. Хэн мэдлээ. 

Аан тийн бас Хаан Дээдсийн сургаснаар:

ГЭГЭЭРЭЛ гэдэг бол ҮНЭН, ХАЙР, УХААН гурвын цогц.
Үнэнийг мэдээд ухаарахгүй бол УХААН байгаад яахав
Ухаан байгаад худалд итгэвэл ҮНЭН байгаад ч нэмэр үгүй
Үнэнийг олоод ухаарч чадсан ч зүрхэнд чинь ХАЙР үгүй бол хүн байх хэрэг үгүй. гэсэн дээ. 

Цааш унших

Алтан судар дахь ДЭМийн тухайд маш товчхон

За урьд нь уншиж л байсан юмсан нүд гүйчихсэн юм уу эсвэл уншилгүй гүйлгээд өнгөрсөн юм уу бүү мэд ямар ч байсан буурлийн унш гэснээр унштал анх удаа уншиж байгаа юм шиг аан ийм юм уу, тийм байна ш дээ гэсээр өмнө нь би чинь уншиж байгаагүй юм уу, уншаад ч ойлгоогүй юмуу бүү мэд. Ямартай ч Алтан Дээд үнэнд мөнхөрсөн ДЭМийн тухайд жаахан юм ойлгов хэхэ.

Тэгээд бас түүнийгээ бичих хэрэгтэй болов. Бодвол гавал тархинд минь лавхан шиг суулгахын тулд бичих хэрэгтэй юм шиг байна. Урьд нь ер нь би чинь судар уншиж байсан юм уу одоо бодоод байхад унших гээд унтдаг байсан бололтой хэхэ.

Маш энгийн бөгөөд товчхоноор л бичих нь учир нь би өөрөө ч сайтар ухаж ойлгож гүйцээгүй байна. Уг нь ухаж ойлгос 9 учгаар баталж дийлээгүйгээ бүү бусдад хэд гэж бүх улаачдад сургаал хайрласан буурал хэлсэн байсан хэдий ч үүнийг бол ингээд товчхон бичээдэх гээд байх юм. тиймээс судар дээрх 35 эр ДЭМийг ядаж л цээжилхэд хялбар болгоод хүснэгтэд оруулав.

За Сударт зааснаар :

1.      Үндэсний үнэнч
2.      Удамшилд зөв 
3.      АНДын хэмээх 3 Алтан Дээд ДЭМ байдаг гэнэм. 
 

Сударын 46-р нүүрд “... Үндэсний үнэнч, Удамшилд зөв, Андын хэмээх гурван ДЭМ хослохын одоо цагт ДЭМ-ийн тухай Алтан Дээд үнэн Алтан Дээд ГЭР ИЭ-нд МОН КҮ /мөнх/ болох амин-эхтэй” гэсэн байдаг. Үүнийг сайтар ухаж ойлгоорой. Мөн тодруулсаныг нь бас сайтар бодвол зохино. Өөрөөр хэлбэл энэ 3 Алтан Дээд ДЭМ хослох цаг нь өнөө бидний үед тулчихаад буурлууд толгой тоншоод байгаа бололтой.

НЭГ дэх ДЭМ буюу Үндэсний Үнэнч Алтан Дээд ДЭМ нь АКАУ ДЭМ /АГУУ ДЭМ/ бичиг буюу одоогийн бидний хэлдгээр ХУДАМ МОНГОЛ БИЧИГ буюу БОСОО МОНГОЛ БИЧИГ маань юм байна.

АКАУ ДЭМ бичиг буюу Үндэсний Үнэнч ДЭМ нь ирээдүйг өнгөрсөнөөс одоо байгуулахад Алтан ДЭМ болдог гэнэ. Илүү нарийн ширийнийг судрын 47-р нүүрт бичсэн байна лээ. Би ерөнхийд нь өөрийнхөө ухсаныг л энд товчхон оруулж байгаа юм.

ХОЁР дахь ДЭМ буюу Үндэсний удамшилт Алтан Дээд ДЭМ нь 35 эрдэм юм. 35 эрдэм нь 99 МОН ЧУ КУР буюу эзэмшсэн эрдмийг хэрэглэх, хэрэгжүүлэх, ашиглах аргатай.

Тухайлбал таван тусгаар тогтнолоо хамтаар хариуцах орь ганцхан аргатай ямар эрдэм байдаг вэ гэхэд л АНД болох Эр ДЭМ гэж хаанаас нь яаж ч асуусан мэдэж байхаар эзэмших хэрэгтэй бололтой. Хэхэ яанаа одоо... 35 эр ДЭМ-ийн гол нууц ч гэмээр юм уу утга учир ч гэмээр юм уу юу ч гэмээр юм хамгийн гол нь л тэр  МОН ЧУ КУР-таа байгаа юм байна лээ. Мөн МОН ЧУ КУРуудыг хурц, оройн дээд, алтан дээд язгуурт оройн дээд гэх мэтээр тодотгосныг сайтар ажиглан судлах хэрэгтэй бололтой. За ингээд 35 эрдэмийг 99 МОН ЧУ КУРын хамтаар хүснэгтлээд дор оруулав. Ямар ч байсан хүснэгтлэснийг нь ч болтугай хэвлээд авч явахдаа гэртээ энт тэндээ наачихвал ядаж л тогтоож цээжлэхэд дөхөм санагдаад байгаа юм.

Үндэсний удамшилт Алтан Дээд ДЭМ буюу

35 Эр ДЭМ

№	35 Эр Дэм	МОН ЧУ КУР /арга зам/
1	Ерөнхий эрдэм	-Бөө тархи мэдэх -хамтаар хариуцах -АКАУ биеэр үйлдэх  хурц 3 ЧУ КУР-тай
2	Мэндлэх танилцах эрдэм	-ЧОО -Эл -ИЭ ЧУ гэсэн Оройн Дээд 3 ЧУ КУР-тай
3	Урих дуудах эрдэм	-энхрийлэх -хүндлэх -мэдэгдэх  Эл КҮЭН 3 ЧУ КУР-тай
4	Үдэх эрдэм	-өргөх -дарах -залах -илрүүлэх  тооцох 4 ЧУ КУР-тай
5	Гуйх эрдэм	-сэхээрүүлэх -гэгээрүүлэх -зүүгдэх -тосох  Үндэсний 4 ЧУ КУР-тай
6	Сайшаах  эрдэм	-хамгаалах -хөөх -мэдүүлэх даацтай МЭХ-т 3 ЧУ КУР-тай
7	Хүлцэл өчих эрдэм	-алдааныхаа хохиролыг нөхөх Үндэсний ганц ЧУ КУР-тай
8	Талархах эрдэм	-тэмдэглэх -тайлах -тахих Үндэсний хурц 3 ЧУ КУР-тай
9	Зөвшөөрөх эрдэм	-таних -тооцох -тунгаах БӨӨ ЭР КҮ-тэй 3 ЧУ КУР- тай
10	Итгэх эрдэм	-сэтгэх -магадлах -найдах БӨӨ Эр КҮ-тэй  хурц 3 ЧУ КУР- тай
11	Хориглох эрдэм	-мухардуулах -унтраах -мохоох -мэдүүлэх -дураар нь болгох  Буган соёлт 5 ЧУ КУР-тай
12	Дур булаах эрдэм	-АКОК МОНОГОУУЛ-аар ойлголцох -дутагдах -давуугаа үзүүлэх үндэсний 3 ЧУ КУР-тай
13	Тээнэгэлзэх эрдэм	-ТӨР-ийн 3 онолоор шүүх Үндэсний ганц ЧУ КУР-тай
14	Харамсах эрдэм	-хохиролыг илэрхийлэх БӨӨ ЭР КҮ-тэй ганцхан ЧУ КУР-тай
15	Өрөвдөх эрдэм	-бэрхшээлийг нь арилгах БӨӨ ЭР КҮ-тэй ганцхан ЧУ КУР-тай
16	АНД болох эрдэм	-таван тусгаар тогтнолоо хамтаар хариуцах орь ганц ЧУ КУР-тай
17	Өрх толгойлох эрдэм	-АКАУ биеийг олох -Алтан Дээд ГЭР ИЭ биелүүлэх -Алтан дээд үнэнч амьдран орших Үндэсний 3 ЧУ КУР-тай
18	Дэлхийчлэх эрдэм	-ТНГР-ийн БӨӨ тархийг олох -Эрчим -эхээс хүчин хураах -Амин-эхийг хамгаалах -Сүүн-Эхийг хэрэглэх гэсэн Үндэсний 4 ЧУ КУР-тай
19	Тэсэж магад гарах эрдэм	-угтан мэдэх -тосон бэлтгэх -хамтаар хариуцах Үндэсний 3 ЧУ КУР-тай
20	Гэгээрүүлэх эрдэм	-угтаж -дагаж -зүүгдэж -шахаж -эзэрхэж -нүүдлийн соёл хэрэгжүүлж гэгээрэх 6 ЧУ КУР-тай
21	НЭҮ тухлах эрдэм	-нэй -нүй -нуй -ной -ний гэсэн БӨӨ ЭР КҮетжй 5 ЧУ КУР-тай
22	Удирдах эрдэм	-ТНГР-ийн БӨӨ тархиар Алтан Дээд ГЭР ИЭ-ийг гурван эхээр хангаж эрчимнэх Оройн Дээд орь ганц ЧУ КУР-тай
23	Төлөөлөх эрдэм	-тэгш ЧИН ээлэг ЧУЭН-тэй байлгах БӨӨ Эр КҮ-т ЧУ КУР-тай
24	Тооцоолох эрдэм	-БӨӨ-гийн цээжээр бодож урлахуйг эзэмших хурц 6 ЧУ КУР-тай
25	Хэмжих эрдэм	-ЖАЯГаар -онолоор -ТНГР-ээр -Элжүйгээр -хохиролоор  хэмжих үндэсний 5 ЧУ КУР-тай
26	Тэвчих эрдэм	-эрхэмлэж -мэдэж -хорлож -хориглож -бэлтгэж -дийлж гэсэн Үндэсний 6 ЧУ КУР-тай
27	Огторгуйч эрдэм	-ажиглах -цээжлэх -санах -мэдээлэх -туулах 5 ЧУ КУР-тай
28	Газар зүйч эрдэм	-хамтаар хариуцах -таван зүйлээр тухлах -үртэйжүүлж эзэмших -үрслэж тордох -услаж тогтоох гэсэн 5 ЧУ КУР-тай
29	ИХ ЗАСАГ-ч эрдэм	-Үндэсний Алтан Дээд ГЭР ИЭ-г удирдах ТНГР-ийн БӨӨ Эр КҮ-тэй Оройн Дээд Үндэсний ганцхан ЧУ КУР-тай
30	Худалдаач  эрдэм	-тэнцүүлэх -дур булаах -үгүйлэгдэх хурц 3 ЧУ КУР-тай
31	Хэрэглэх эрдэм	-тархийг ухах -төлөөр нь нөхөх Оройн Дээд хоёр ЧУ КУР-тай
32	Ажиллах эрдэм	-ТНГР-ийн БӨӨ тархиар Ард түмний Алтан Дээд ГЭР ИЭ мөрдөж КҮЭН боловсролын ноёрхол дор хамтаар хариуцахуйг эзэрхүүлэх орь ганц ЧУ КУР-тай
33	Суурьших эрдэм	-90 бүтээвэртэй таван биетэй Нүүдлийн соёлыг хэрэглэх Оройн Дээд язгуурт Үндэсний орь ганцхан  ЧУ КУР-тай
34	Боловсрох эрдэм	-АЙЛ-ын ЗАСАГ-тай орон зайнд КҮ сурлагыг ЭН болгож Нүүдлийн соёлыг хэрэглэж өөртөө эзэн болох Эрхээ эдлэх орь ганц ЧУ КУР-тай
35	Амьдран орших эрдэм	-Мөрлөвөөс ИХ ЗАСАГ болдог Үндэсний Алтан Дээд ГЭР ИЭ-ийг ТӨР-ийн 3 онолоор биелүүлж ОТОГ бүл орон зайндаа, КҮЭН боловсролыг ноёрхуулж, ТНГР-ийн БӨӨ тархиар Үндэсний удамшилт Алтан Дээд ДЭМ-ийгээ, юунд ч үл дийлдэгдэх 99 ЧУ КУР-аар дотоод КҮ ЧИН болгох Оройн Дээд Орь ганцхан ЧУ КУР-тай

ГУРАВ дахи ДЭМ буюу АНДын дэм нь судрын 2 дугаар бүлэгт орсон байгаа бөгөөд тусад нь нарийвчлан судлах бас нэг судлагдахуун болно. Дээр байгаа 35 эрдэм 99 МОН ЧУ КУР ч мөн адил түүнээсээ ургаад 90 бүтээвэр гээд явж өгөх нь дээ хөөрхий хэхэ. За энэ удаагийн ерөнхий товчлолыг ингээд дуусгая.

Цааш унших